Can Yayınları
Çeviri: Suat Ertüzün
(15. Baskı:2019)
Son yıllarda George Orwell ismi oldukça popüler ve "1984" romanı ülkemizde hatırı sayılır satışa sahip. Geçen yıl yazarın 70. ölüm yıldönümü olunca, telif hakkı bitti ve böylece isteyen istediği gibi herhangi bir romanını telif ödemeden basabiliyor. Böyle olunca da sadece kitapçılarda değil marketlerde bile yazarın 1984 ve Hayvan Çiftliği kitapları değişik kapak ve renklerle boy gösteriyor. Telif olmayınca da fiyatlar da uygun hale geliyor.
Fırsat bu fırsattır diye bu iki roman basılıyor ama kimsenin aklına diğer dört romanı ve üç deneme kitabını basmak gelmiyor. Orwell'ın iki sene önceki yayın haklarının tek sahip olan yayınevi Can, bunlardan "Boğulmamak İçin" romanını 2019'da yayınlamış. Hafızam beni yanıltmıyorsa bir de denemelerinden olan "Faşizmin Kehanetleri" çevrilmişti.
Yazarın hepimizin bildiği en aranılan kitabı "1984" ilk olarak 1949'da çıkmış. Bu da yazarın son romanıydı. Ütopya kavramını Distopya'ya taşıyan bu kitap üzerine tartışmalar hala sürer ve yaşadığımız süreci neredeyse yetmiş yıl önce gören bir öngörüye sahiptir. Yazarın "1984"ten dört yıl önce yazdığı politik fabl olan "Hayvan Çiftliği" diğer bir başyapıtıdır. İşte bu iki yapıtı hazırlayan ve 1939'da basılan "Coming Up For Air" yani Türkçe çevirisyle "Boğulmamak İçin" söz konusu iki klasiğin tohumlarını atan romanıdır. Burada hem "1984"ün hem de Havyan Çiftliği"nin ilk nüveleri görebiliyoruz. Yani her iki kitabı da okumadıysanız ve okumak istiyorsanız bu romandan başlarsanız daha keyifli olacağını söyleyebilirim.
 |
| George Orwell (çizim: Aptulika) |
Elbette birbirini takip eden üç roman gibi algılansa da "Boğulmamak İçin" tek başına da güzel bir roman. 45 yaşlarında göbeği hafiften şişmanlama tehlikesi veren kasvetli bir adam olan Bowling'in hikayesiyle başlıyor. Adamımız kasabalı gezgin bir sigorta pazarlamacısı. Onun kasveti hayatı, bir anlamda 1939'da dünyayı saracak olan savaşın arifesini simgeliyor gibi. Modern zamanların, akıl - bilim- aydınlanma ekseninden kapitalist vurdumduymazlığa dönüşmesi ve Avrupa'da büyük bir yıkıma sebep olacak savaşın öncesi. Romanın kahramanı bu dönemin darboğazından kurtulmak için çocukluğunun geçtiği kasabaya kaçmaya karar verir. Böylece çocukluk dünyasına dönerek huzur ve sükun bulacaktır. Oysa oraı da değişmiştir, hayallerini süsleyen göl bile kurutulmuş yerine binalar yapılmıştır. Giden sadece ağaçlar binalar değildir, insanlar da onun tanımadığı yüzlere dönmüştür.
"Her şey şık ve modern görünüşlü; her şey başka şeyden yapılma" diye tanımladığı modern hayattan kaçarak gittiği kasabası, köyü ve balık tuttuğu gölü de nasibini alarak ona yabancılaşmıştır.
"Bizi ele geçiren makine bizimle istediğini yapabilirdi" sözüyle ilerki yıllarda yazacağı "1984" distopyasının ilk izlerini veren Orwell, "Boğulmamak İçin"de kahramanı Bowling'in dilinden, "Sanki muazzam bir makinenin esiri olmuş gibiydik. Kendi özgür irademizle hareket etmeyi aklımıza getirmediğimiz gibi direnmeye çalışalım, diye bir düşüncemiz de yoktu. İnsanlar böyle bir duygu geliştirseler hiçbir savaş üç ay bile sürmez zaten." diyerek durumu ortaya koyuyor.
Roman sadece 2. Dünya Savaşı'nın arifesini değil, bir önceki paylaşım savaşını da işliyor. Kahramanımız Bowling Birinci Dünya Savaşı'na asker olarak katılmış, hatta gazi bile olmuştur. Şimdi bu yeni savaşın ve faşizmin ayak seslerini yaşam gailesi içinde hissetmeyenler çoğunluk olsa da karşı çıkanlar vardır. Bunların kimisi karısı gibi bunu bir altın gününe döndürenler olduğu gibi ciddiyetle karşı çıkan anti faşistler ve sosyalistler de vardır ama Bowling onları da ironik olarak eleştirir. Bu sadece roman kahramanının bakışı değil yazarın da bakışıdır. Bu daha sonra çıkacak "Hayvan Çiftliği" ve "1984" romanlarının bir anda girizgahı gibidir. Can Yayınları'ndan çıkan kitabın arka kapağında yer alan tanıtım yazısında The Sunday Times'ın edebiyat eleştirmeni John Carey'den bir alıntıya yer verilmiş: "Çok komik olmanın yanında hayranlık uyandıracak kadar gerçekçi... Bin Dokuz Yüz Seksen Dört'ü burada nüve haliyle görebiliyoruz. Hayvan Çiftliği'ni de... Hem zengin bir okuma keyfi sunan hem de iki klasiğin tohumlarını birden barındıran romanlara kolay rastlanmaz."
Harika bir kapak tasarımı ve iyi bir çeviriyle çıkan "Boğulmamak İçin" bir oturuşta keyifle okunan bir roman. Orwell'ın "Hayvan Çiftliği" ve "1984"ünü okumadıysanız hiç dert etmeyin, bu romandan başladığınızda zaten akıp gideceksiniz. Her iki klasiği okuyanlar da dert etmesin bu kitap da tamamlayıcı olacak diyebilirim.
Aptulika
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder