Gogol ile ilk tanışmam çok küçük yaşlarda "Bir Delinin Hatıra Defteri" ismindeki tiyatro oyunuyla oldu. Hafızam beni yanıltmıyorsa Genco Erkal'ın oynadığı bu oyunu izlememiştim, (hoş izlesem de ne anlardım o da meçhul) çünkü daha ilkokula bile başlamamıştım. Ancak büyükler konuşurken ismi ilginç gelmiş ve aklıma yer etmişti. Daha sonraları 15 yaşıma geldiğimde Gogol'un "Palto" ve "Burun öykülerini okuyarak çok sevecektim. Sonraları bunu film olarak izlediğim "Müfettiş" takip edecekti. O günlerden bugünlere başta "Palto" ve "Burun" öyküleri olmak üzere yapılmış çizgi roman, film, radyo tiyatrosu uyarlamaları vesaire de dahil olmak üzere her neyi bulmuşsam takip etmişimdir. Kısacası Rus klasikleri içinde Gogol'un yeri benim için ayrıcalıklı ve de vazgeçilmezdir.
Karikatür, mizah üzerine bir yetenek sınavı yapılsa beni de jüri üyesi yapsalar, elemeyi sadece Gogol okumamış olanlardan yaparım. Rus edebiyatı içinde mizahı gerçekçilikle ve zeka ile buluşturan bu muhteşem adamın önemi yüzyıllar geçtikçe daha da iyi anlaşılıyor. Bu yüzden Gogol ile ilgili elime ne kitap geçerse teklifsiz okurum, bu kırk küsur yıldır süregelmiştir, hatta daha önce okumuş olsam da.
Öyküleriyle ayrıcalıklı olan Gogol'un tiyatro oyunları da dikkate değerdir. İzleme olanağı bulamadığım "Evlenme" ve "Kumarbazlar" tiyatro oyunlarının kitabını bulunca tabiki okumadan geçemezdim.
Tiyatroyu çok sevmeme karşın oyun metnini okumak bana hep zor gelmiştir. Öncelikle oyunculuğun esas olduğu tiyatroda, dekorsuz ve mimiksiz yazılı metni okumak bana hep sıkıcı gelmiştir. Ancak Gogol öyle bir büyük yazarki, onun oyununu okurken sahneleri gözünüzde canlandırıyor hatta oyuncuları görüyorsunuz. Bu iki oyunu okuduktan sonra durum mizahının ustası O Henry'nin (1) de Gogol'un rahleyi tedrisatından geçtiğini anlayacaktım. Amerikalı usta öykücü O Henry'nin mizah anlayışındaki matematik, özellikle "Kumarbazlar" oyunundaki kurgu ile ortaya çıkıyor.
Gogol'un en sevilen komedilerinden biri olan "Evlenme"de ahlaki değerler ve görücü usulü çöpçatanlık müessesi alaya alınıyor. Oyun içindeki damat adaylarının nezdinde sınıfsal kimliklere mizahı bir bakış sunuluyor.
"Kumarbazlar" oyununda ise zeka ve kağıt oyunu ustalıklarıyla kurulan entrikaların resmi geçidini izliyoruz.
Aptulika
(1) O. Henry (1862 – 1910 ) ABD'li öykü yazarı. Hikayelerinde "durum mizahı" denilen bir anlayışı getiren yazarın eserleri sürpriz sonla biter.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder