Hafta Sonu Blues Perişan Kütüphanesi'ne Katkı 111

Eduardo Labarca

"Louis Corvalan"

Bilim Yayınları
(Eylül 1976)
Çeviren: Celil Oker

Sahafın tezgahına baktığımda bir dizi 1970'lerden sol menşeli kitapların geldiğini görmüştüm. Bu benim için harika bir oyun gibidir. Onlara bakarken kitapları verenin fraksiyonunu tahmin etmek acayip eğlencelidir. Bu sefer ki 1970'lerde TİP kökenli birine ait olabilirdi. O kitaplara bakarken arada bir tanesi dikkatimi çekecekti. 

Kitap Luis Corvalan üzerine yazılmıştı. Açıkcası bu ismi bilmiyordum ama kitabın üstündeki resim hiç mi hiç yabancı gelmiyordu hani. Kitabın içine şöyle bir bakınca ismini değil ama suretini bildiğim bu kişiyi nerden hatırladığımı anlayacaktım. Dünya üzerinde seçimle iktidara gelmiş ilk sosyalist lider, 1970'lerin Şili devlet başkanı Allende'nin bir fotoğrafında bu kişiyi yani Corvalan'ı görmüştüm. Neredeyse kırk yıl önceki bir fotoğrafı hala hafızamda tuttuğum için de kendimle gurur duydum açıkcası. 
Kitabı tabi ki aldım ve hemen okumaya başladım. Şili ve Allende'yi çok eskilerden beri önemserim ve her zaman ilgimi çeker hani. Şimdi kitaptan bahsedeceğim bu yazıya başlamadan önce bir şarkı ile hafızaları canlandıralım derim. Buyrun bakalım..

Bulutsuzluk Özlemi'nin en sevdiğim on parçasını yaz deseniz bu mutlaka olur ama kesinlikle ilk üçte yer alır. Bu parçayı bu kadar sevmemin ötesinde benim yazıyla sayfalarca anlatacağım bir tarihi 4 dakikaya sığdırıp anlatıyor olması da ayrıca dikkate değer hani. 

İşte o Şili' de ilk kez seçimle iktidara gelen Salvador Allende 1973 yılında Amerikancı darbe ile devrilmiş ve faşist Augusto Pinochet iktidara gelmişti. Allende bu darbeye direnirken öldürülmüş ve yüzbinlerce kişi Santiago stadında işkence edilip, tutuklanmıştı. İşte bunlardan biri de Şili Komünist Partisi’nin Genel Sekreteri Luis Corvalan'dı. Corvalán da yakalandı. Diğer Halk Birliği (Unidad Popular) liderleriyle birlikte Dawson adasına tecrite gönderildi, ardından kaderinde tekrar toplama kampları göründü. Corvalán, Ritoque ve Tres Álamos gibi toplama kamplarının birinden öbürüne sürüklenirken, 1975’te, ağır bir darbe daha aldı: Bulgaristan’da sürgündeki oğlunun ölüm haberi... Toplama kamplarında geçen 3 senenin sonunda, Aralık 1976’da, Sovyetler Birliği’ndeki bir  muhalifle değiş-tokuş edilerek serbest bırakıldı. 

Corvalan bir değiş tokuş hesabıyla serbest bırakılacaktı ama bu kendiliğinden olan bir şey değildi. İşte bugün tanıttığımız bu kitap 1975 yılında dünyada yayınlanacak ve oluşan kamuoyu sebebiyle faşist Pinochet yönetimi geri atmak zorunda kalacaktı. 

İşte bugün tanıttığım kitap gazeteci Eduardo Labarca tarafından hazırlanmış ve darbeden iki yıl sonra tüm dünyada yayınlanmış. Bu kitap sayesinde dünya kamuoyunun ilgisi Şili'ye çevrilmiş ve tüm dünyada, "Corvalan'a Özgürlük" kampanyaları başlatılmış. Kitap,  Şili'deki faşizme  dikkat çekmek için 1975'te çıkmış ama Labarca 1972 yılında Corvalan üzerine bir TV programı hazırlarken,  dostlarıyla da onun hakkında bir  dizi röportaj yapmış. İşte o röportajlardaki metinlerden seçerek, bu kitabı oluşturmuş. Kısaca dostlarının anlatımıyla Corvalan sunulurken, ortaya hiç sıkıcı olmayan bir biyografi ve Şili tarihi çıkmış. Konuşulan dostlar arasında şair Pablo Neruda ve eşi Matilda Urrutia da olunca Şili'nin sanat ortamı da kitaba dahil olmuş.  
1975 yılında yayınlanan bu kitap 1976'da bizde de "Şili'ye Özgürlük" kampanyaları içinde yayınlanmış. 

 Luis Corvalán, 1958-1989 seneleri arasında Şili Komünist Partisi’nin Genel Sekreterliği yapmış biriydi.  Arkadaşları ona “Don Lucho” diyorlardı, yani İtalyanca’dan bozma bir İspanyolca’yla “Bay Mücadele”...  Onu 2011 yılında 94 yaşında yitirmiştik. 

Yazımı kitaptan ilginç bir ayrıntıyla bitireyim. Allende başkanlık seçimlerine ilk kez 1952'de Sosyalist Parti adayı olarak katılmış ve sonuncu olmuş. Bu arada oy oranı yüzde 5. Aynı seçime katılan Komünist Parti adayı ise meşhur şair Pablo Neruda'ymış. 20 yıl sonra bütün sol partiler Halk Birliği (Unidad Popular) cephesinde birleşmesiyle Salvador Allende seçimle gelen ilk sosyalist lider olarak Şili devlet başkanlığına gelecekti. 

Salvador Allende ve Pablo Neruda

Corvalan'a Özgürlük kampanyası için yapılan bir afiş

 

Şili'ye Özgürlük yürüyüşlerinden biri

Corvalan,  Filistin için Arafat'la omuz omuza Birleşmiş Milletler'de

Corvalan gençlik yıllarında

Corvalan 90  yaşında

Bir kitap tanıtımı yapalım dedik,  resimli, müzikli Şili tarihine döndürdük işi... Ama olsun, bu da güzel oldu. Böyle kitaplar  ilk anda dikkatinizi çekmese de hatta, "vakti zamanın kampanya kitabı, artık bir kıymeti harbiyesi yok." deyip, burun kıvırsanız da ben de olduğu gibi böyle geniş, yekpare pencereler açıveriyor. 

Kıyıda köşede, önemsiz gibi görünen şeylerin bir sayfasını açtınız mı, ne olacağı belli olmaz.

Tatilde kitap okumak asıl tatildir. 

Aptulika