Blues Perişan: "Yaşadım Diyebilmek İçin" yani Genco Erkal

2 Ağustos 2024 Cuma

"Yaşadım Diyebilmek İçin" yani Genco Erkal

Tiyatromuzun önemli sanatçılarından Genco Erkal'ı bu hafta kaybettik. Onun anısına sahnelerdeki serüvenine fotoğraf karelerinden bir yolculukla yer verelim dedim.

Yolculuğumuza bir başlayalım bakalım...

1960

Kenter Tiyatrosu'nda Çöl Faresi oyunundan bir kare. Soldan sağa sırasıyla Müşfik Kenter, Yıldız Kenter, Sadri Alışık, Turgut Boralı, Genco Erkal.

Bir Delinin Hatıra Defteri, 1965

Nikolay Gogol'un yazdığı tiyatro eseri. Tek kişilik bu tiyatro oyununu günümüzde Erdal Beşikçioğlu da başarıyla sahnelemiştir ama bundan 60 yıl önce Genco Erkal'ın oyunculuğu ile zirveye çıkmış ve bu güne kadar unutulmamıştır.

Yıl 1969 ve Dostlar Tiyatrosu Kuruluyor

Ülkemizdeki Epik Tiyatro'nun önemli temsilcisi olan Dostlar Tiyatrosu kuruluyor ve emekten yana politik tiyatronun kapıları açılıyor.

Dostlar Tiyatrosu'nun ilk oyunu da Ha-Me-Ka-Ha-Ha-Pe ismini taşıyor. İlk olarak 15 Ekim 1969'da sahnelenen oyunda sırasıyla Şevket Altuğ, Genco Erkal, Arif Erkin, Halit Akçatepe, Mehmet Akan, önde ise Bilge Şen yer almakta.

1969 - 1970 Sezonu İkinci Oyun

Yönetmenliğini Genco Erkal'ın yaptığı Anthony Newley-Leslie Bricusse'ın yazdığı tiyatro oyunu "Durdurun Dünyayı İnecek Var"

Üçüncü Oyun, Politik Tiyatro'nun Başyapıtı

Dostlar Tiyatrosu'nun üçüncü oyunu ise "Rosenbergler Ölmemeli"olacaktı. ABD'li bilim insanı karı koca casusluk suçlamasıyla ölüme mahkum olmuştur. Gerçek hayattan gelen bu oyunu 1969 - 1970 sezonunda Dostlar Tiyatrosu'nda Şevket Altuğ, Genco Erkal, Arif Erkin, Bilge Şen, Mehmet Akan, Ayla Algan oynamıştı.

1971

Brechtçi Epik Tiyatro'nun Ülkemizdeki Örneklerinden

Beyoğlu Küçük Sahnede 1971 - 1972 sezonu Vasıf Öngören'in yazdığı ülkemizin ilk epik tiyatro örnelerinden biri olan "Asiye Nasıl Kurtulur?" sahnelenecekti. Zeliha Berksoy, Elif Türkan Çölok 'un yer aldığı bir sahne.

1971

Küba Devrimi Sahnede

1971 yılında, Küba Devrimi'ni anlatan bir oyun Dostlar Tiyatrosu'nda sahnelenecekti. Genco Erkal bu oyunu yıllar sonra şu sözlerle açıklayacaktı:

"Geldik Küba Devrimine. Domuzlar Körfezi çıkarması ve Havana Duruşması. 12 Mart cuntasının ilk işi bu oyunu yasaklamak oldu."

Fotoğraftaki oyuncular ise: Ayberk Çölok, Jale Altuğ, Umur Bugay, Metin Tekin, Genco Erkal, Zeki Yurtbaşı, Öcal San, Deniz Çakır."

Aslan Asker Şvayk

1971-1972 sezonunda Aslan Asker Şvayk'ı sahnelemişlerdi. Bu öyle kolay bir şey değildi, zira o denem 12 Mart faşizmi yaşanıyordu ve antimilitarist bir oyuna yer vermek yürek isterdi. İsmail Altınocağı ve Mehmet Akan oyundan bir karede görülmekte. Fotoğrafta sağ yanda görünen Mehmet Akan'ı vakti zamanının Bizimkiler dizisindeki apartman yönetici karekteriyle hatırlamışsınızdır herhalde.

1972

Fotoğrafta Sevil Üstekin, Macit Koper, Mehmet Güzelbeyoğlu, Öcal San, Genco Erkal, Zeliha Berksoy yer alıyor. Oyun ise Mehmet Akan'ın Bertolt Brecht’in Kafkas Tebeşir Dairesi adlı oyunundan uyarladığı Feleknaz Hatun ile Gülizar Kızın Analık Davası...

1973 - Karikatürden Tiyatroya

Karikatür sanatçımız Turhan Selçuk'un çizgi romanı Abdülcanbaz Genco Erkal tarafından tiyatro sahnesine taşınmıştı. Oynayanlar ise şöyle sıralanıyordu: Macit Koper, Ulvi Alacakaptan, Zihni Küçümen, Ahmet Mekin, Süleyman Tınaz, Erdoğan Tuncel...

1974

Aziz Nesin'in kaleme aldığı Azizname oyunu 1974 yılında sahnelenmişti. Mehmet Akan, Genco Erkal, Macit Koper, Cevza Şipal'ın yer aldığı oyun o dönemin unutulmazlarındandı.

1976 ve tiyatro sahnesinden işçi sınıfıyla meydanlara

1976 yılında yapılan 1 Mayıs'ta Taksim meydanı boydan boya dolmuştu. İşte o İçi Bayramı'nda Genco Erkal kürsüden şiir okuyacaktı.

1978

1977 yılında ilk kez Dostlar Tiyatrosu'nde Bilgesu Eranus'un "İkili Oyun"unu izlemiştim. Bir yıl sonra da "Brecht Kabere"yi izlemeye gitmiştim. Bu arada Zeliha Berksoy'a aşık olmuştum, hangi oyunu olursa seyretmek için tiyatroya koşuyordum. Bu dönemde tabii aralarında bir şeyler olabilir diye Genco Erkal'a ufaktan ufağa kıl olmaya bile başlamıştım.

1980

Ve 12 Eylül darbesi olmuştu ve bu seferde Genco Erkal'ın sahnesi sıkıyönetim mahkemeleri olacaktı. Genco Erkal'ı Tarık Akan ile birlikte yargılanırken görmekteyiz.

Kafkas Tebeşir Dairesi, 1980

12 Eylül darbesi günleri de Dostlar Tiyatrosu durmadı. Politik epik tiyatronun öncüsü Brecht'in Kafkas Tebeşir Dairesi sahnelendi.

1981

Genco Erkal tiyatronun dışında ilk defa sinemadada oynayacaktı. Ali Özgentürk'ün yönettiği "At" filminde izlemek için bu sefer sinemaya koşacaktık.

1982

Ardından "Faize Hücum" filmi geldi. Zeki Ökten'in yönettiği bu filmde harika bir oyunculuğu vardı.

1988

Üçüncü filmi Ferid Edgü'nün romanından uyarlanan "Hakkari'de Bir Mevsim"di. Onu izlememiştim ama bu fil de ses getirecekti. Genco Erkal topu topu üç filmde oynadı ama hepsinde de ödül aldı.

1983 Galileo Galilei

Bertolt Brecht'in eseri 1983 - 1984 sezonunda oynamıştı. Bu oyunda müzikleri Bulutsuzluk Özlemi'nden Nejat Yavaşoğulları yapmıştı. O oyunların hepsinde Nejat da sahneye çıkıyordu. İnanılmaz güzel bir oyundu. İzlemeye gitmiştim. Bu arada Bulutsuzluk öncesi Nejat'ı ilk defa orda görmüş ve dinlemiştim.