ADANALI SANTANA!

Adanalı SANTANA. Beyoğlu Büyük parmak kapı sokağın simgelerinden Jazz Stop’ta sahne aldığı 2000’lerin başında Engin Yörükoğlu’nun taktığı bir lakaptı; cuk oturdu! Meslektaşı Meksikalı Santana’nın, İstanbul Kuruçeşme Arena’daki konserinden iki gün önce 4 Temmuz 2009 cumartesi günü hayata gözlerini yumdu.

ÖLÜM GÜNÜ 4 TEMMUZ

Adanalı SANTANA... Beyoğlu Büyük Parmak Kapı Sokağın simgelerinden biri olan Jazz Stop’ta sahne aldığı 2000’lerin başında Engin Yörükoğlu’nun taktığı bir lakaptı; cuk oturdu! 

“Siz onu bir de gitardan nasıl ud sesi çıkardığını bir görseniz” diyen de yine aynı isimdi. İlk albümünü 1984 yılında çıkarıp vefatına kadar yaptığı albümlerinin çoğunda arabeskin izini süren  bir gitarist/şantör nasıl oluyor da kah rock’ın kalelerinden Jazz Stop’ta, kah Taksim Sanatevi’nde, kah Fransız sokağı’nda sahne alıyordu? Ben kendisini geç keşfettim; 90’ların ikinci yarısında. Kariyerinin en parlak dönemlerini bitirmiş, belki de onun rehavetiyle serbest ve çoğu zaman caz’a uzanan çalışmalara imza attığı bir dönemde tanıdım. Elbette 80’lerde aşinaydım adına, şarkılarına. Kıbrıs Bayrak Radyosu’nun akıl almaz özgürlükle çınlayan antenlerinden “Hangimizde” diye yüksek tondan şarkı söylerken dikkatimi çekmişti ilk. Yıl 1985’di. Üniversite yıllarımda ise ortalık “Yaşanmıyor” ile çınlıyordu. Ben inatla Modern Talking, Rainbow, Metallica, Erkin Koray gibi bir keşmekeş müzik zevkimi geliştirmeye çalışırken “arabesk” denen tarzdan uzak duruyordum. Ki yaş kemale erince bu tavrımın ne kadar yanlışolduğunu görecek, etrafımdaki rocker tayfanın burun kıvırmalarına aldırmayarak inadına arabeske gömülecektim. Ve bunda da Kurtuluş’un etkisi büyük olacaktı. Arabesk bir gırtlak ve söyleme sahip olsa da sahnede cayır cayır rock çalan bir “gitarist” söz konusuydu. Bizim rockçı tayfa çok sonraları onun “gerçek yüzünü” görmüş ve adının geçtiği ortamlarda ceketler iliklenir olmuştu. Misafir olarak kayıtlarına gittiği karma albümlerde stüdyoda attığı sololarla önce oradakileri sonra da bizleri dumura uğratacaktı. Son üç albümünde gitarına ve sololarına ağrılık vermesi de kendisini yanlış tanı(mla)yan kitleye bir kartvizit uzatmasıydı diye düşünüyorum. Kendisini şahsen tanıyıp sohbet ettiğim, konserine gittiğim ve vefatına kadar irtibatta kaldığım için kendimi şanslı görüyorum. Bu dünyadan bir Kurtuluş Türkgüven geçti, 20’ye yakın albüm bıraktı ve arkasından bir kişi bile hakkında kötü bir şey yazmadı ve çizmedi.  

Adanalı değildi, ama orada palazlandığı için Adanalı bilindi. O da bu durumu hiç inkar etmedi; aksine gururla kabullendi. Mersin Tarsusluydu. 1954 doğumluydu. Çok küçük yaşlarda başlayan gitar merakı onu önce Çukurova deltasında sonra tüm memlekette star yaptı. Henüz 14’ünde kendi orkestrasını kurup herkes gibi stajını düğün salonlarında gerçekleştirdi. Konser için yöreye gelen kimi sanatçıya eşliğiyle dikkatleri üstüne çekti. Tarsus’tan Adana’ya transfer olduğunda daha da popüler oldu. Özellikle İncirlik hava üssünde Amerikan askerlerine verdiği konserlerde attığı gitar sololarıyla izleyenlerine parmak ısırttı. Tanju Okan’dan Seyyal Taner’e Pakize Suda’dan Sezer Güvenirgil’e bir dolu isime sahnede eşlik etti.

Hayatının devranı Seda Sayan’ın bir Adana konseriyle döner. Turne dönüşü yapımcısı Hüseyin Emre’ye “Adana’da müthiş bir çocuk var, mutlaka dinlemelisin” tavsiyesinde bulunan Sayan, Kurtuluş Türkgüven’in de yolunu açan isim olur böylece. 1983 yılında “İstanbul Sokakları”na adım atan Kurtuluş, ilk albümün çalışmalarına başlar hemen. Kendinden “istenilen” ile kafasındaki konsept farklıdır. Kendisiyle kısa bir dönem çalışma fırsatı da bulduğu ve 70’lerden beri izinden gittiği Erkin Koray’ın tarzında bir sentez hedefliyordu. Ancak yapımcısı Hüseyin Emre  ve özellikle ileride bestelerine sarılacağı Selahattin Sarıkaya Kurtuluş için bambaşka bir proje tasarlamıştı. Elektrogitarın başrolde olduğu ama söylemin saf arabesk olduğu bir albüm “Duydum Evleniyormuşsun” aynı yıl piyasaya çıkar. Sofistike çalınmış bir elektrogitar, Selahattin Sarıkaya’dan Orhan Gencebay’a, Azeri türkülerden özgün’e bestelerle bezeli albüm Seda Sayan’ı da yanıltmaz ve milyon barajını geçen bir satış grafiği sergiler. Akabinde kendisine yıllardır Adana’da eşlik eden arkadaşlarıyla grubunu oluşturur ve albümün konseptinin dışında, sert bir soundla konserlerine başlar. İzmir Fuarı’ndan Kıbrıs’a kadar kadar gitmediği yer, katılmadığı festival kalmaz. Yıllar sonra internet alemine düşen, 1986 yılına ait bir Kıbrıs konseri videosu, onun o dönemlerde nasıl bir müzik kafasına sahip olduğunun net göstergesidir.

Albümler peşpeşe gelir; “Sevdalı”, “ Gelsene”, “Yaşanmıyor”, “Biricik Sevgilimsin”, “Çok mu Gördünüz”, “Kurtuluş&Gitar”, “İnan ki”, Niçin”, “Geçmiyor Geceler”, Kurtuluş ‘95”, “Türkülerimiz”... Yılda iki albüme imza attığı da olur, 2-3 sene albüm yapmadığı da. Kurtuluş’un arabesk bir gırtlağa sahip olması ve 90’ların başına kadar olan süreçte arabeskin ülke müziğine hakim olması kaçınılmaz olarak bu albümlerin de arabesk sınıfında nitelendirilmesine neden oluyordu. 80’ler boyunca “aydın kesimce” hor görülen arabesk, haliyle yorumcularının da dikkate alınmadığı, burun kıvrıldığı ama uzun bir süre hakimiyetinin de kırılamadığı bir tür olarak gündemdeydi. Kurtuluş da bundan nasibini aldı. Albümleri baskı üstüne baskı yapıp yüzleri güldürecek şekilde satılıyorsa da, bu görmezden gelindi. 1988 yılında piyasaya çıkan “Yaşanmıyor” albümü, Kurtuluş’un en büyük hit şarkısı “İstanbul Sokakları”nın da etkisiyle satış rekorlarını kırması göz ardı edilecek bir olgu değil elbet. 

Tüm albümlerinde kendi icra ettiği, yer yer rock sounduyla icra ettiği elektrogitarı da görmezden gelindi. Ama konserlerinde gitarını uzun sololarla özgürce icra etti. Kurtuluş albümlerini arabesk olarak yaftalamak da yanlış. 1991 yılı yapımı “Kurtluş & Gitar” albümü kariyerinin en bilinmeyen albümü olmakla beraber, müthiş bir enstrümantal caz albümüdür de. 1993 yılı albümü “Geçmiyor Geceler” ise Ümit ve Cenk Eroğlu’nun aranjesinde, hatta Cenk Eroğlu’nun gitar sololarıyla bezenmiş bir rock albümdür diyebiliriz.  Kurtuluş’un albümlerinin ortak özelliklerinden biri de Erkin Koray’a olan hayranlığının bu albümlere yansımasıdır.  Müzik tarihimizin mihenk taşlarından Erkin Koray, önündeki birkaç nesli etkilemekle kalmamış, öncülüğüyle müzik dünyamızda yeni kapılar açmıştır. Kurtuluş da gerek gitar çalış gerekse vokal stilinde ustasının izinden gitmiş ve Erkin Koray’a malolmuş şarkıları yorumlamaktan kaçınmamıştır; “İnan ki”, “Aşka İnanmıyorum”, “Sarhoş Gibiyim”, Sana Bir Şeyler Olmuş”, “Uzat Serçe Parmağını”, “Komşu Kızı”, “Gönül Salıncağı”, “Sen Yoksun Diye”, “Senden Ayrı” gibi. Bu iki ismin, aynı zamanda yakın dost olduğu; Erkin Koray’ın, akdeniz seyahatlerinde mutlaka Kurtuluş’un sahne aldığı mekana gidip kendisini seyrettiği ve davet üzerine sahne eşlik ettiği de bilinir. 

Peş peşe gelen albümler, konserler sürerken özel hayatındaki gelişmeler yüzünden uzun bir süre piyasadan ayrı kalmak zorunda kalır.  Son albümü “Türkülerimiz”i 1997 yılında yapar ve sonrasında piyasadan çekilir.  Grileşmiş saçları ve daha olgunlaşmış bir ifadeyle geri döndüğünde yıl 2000’dir. “Keskin Bıçak” Kurtuluş’un ikinci bir doğuşu gibidir. Sezen Aksu’nun tereddüt etmeden verdiği bestenin hakkını başarıyla teslim etmiştir Kurtuluş. “Keskin Bıçak”la yakaladığı ivme konserlerine de yansır; grubu bir rock-band’dir ve sahne aldığı mekanlar daha elit mekanlardır. Taksim Sanatevi, JazzStop, Cezayir Sokağı gibi. 70’lerin sound’uyla ve rock alt yapısıyla hazırladığı albümü “2002’de Kurtuluş” ise kendisini “arabeskci” olarak küçümseyenleri dumura uğratan bir albüm olur. Kariyerinin özeti gibi bir albümdür; “İstanbul Sokakları”ndan “Duydum Evleniyormuşsun”a, “Hangimizde”den “Aklım Hep Sende”ya onun sesinden sevilip bilinen şarkılarla birlikte, Mavi Işıklar’dan “Kanamam”, Erkin Koray’dan “Sana Birşeyler Olmuş”, Nükhet Duru’dan “Aklımda Sen” gibi ilk defa söylediği şarkılar da albümde yer alır. Albümün gördüğü ilgi tv programlarını da beraberinde getirir. Çoğu canlı yayın olan bu programlarda sergilediği gitar performansları “bu ülkede bir Kurtuluş gerçeği varmış” mottosunu oturtur. 2004 yılında ilginç bir çalışma raflarda yerini alır. Tamamı Adanalı sanatılardan oluşan bir karma ekip, Grup Merdiven elemanı olarak bildiğimiz beste fabrikatörü Serhan Kelleözü’ne saygı amaçlı, onun bestelerinden oluşan “Aynı Mahallenin Çocukları” isimli bir albüme imza atarlar. Haluk Levent, Yaşar, Feridun Düzağaç, Murat Göğebakan, Kurtuluş ikişer beste seslendirip bir de toplu olarak “Akdeniz Akşamları”nı performe ederler. Kurtuluş’un, özellikle “Sevgi Üşümez”deki gitar performansı gerçekten akıllara ziyandır. Aynı yıl Kurtuluş’un 15.stüdyo albümü “Neredesin Sen” piyasaya çıkar. Şimdiye kadar söylemediği(“Hayalimdeki Resim” hariç) alaturka ve fantezi diye adlandırılan tarzda klasikleşmiş şarkılara yer verir bu albümde. 

Ve umulmadık bir kara haber gelir; pankreas kanseridir. Üstelik geç gelen bir ünün ertesinde yepyeni bir albümün daha hazırlıklarına girişmişken.  “Size Özel” albümü 2008 yılında piyasaya çıkar. Ajda Pekkan’ın bir Selami Şahin bestesi “Deliyiz Biz” başta, “Ağla Gitar”, “Bekleyeceğim, “Senden Ayrı” gibi bilindik şarkıların yer aldığı albüm, bir “final” yaparmışçasına Kurtuluş’un gitar icrasındaki performansının üst seviyelerde gezdiği bir albüm olur. Tedavisi için Adana’yı tercih eden Kurtuluş için bir moral ve vefa gecesi düzenlenir. Kenan Doğulu, Metin Özülkü, Hakan Altın, Selami Şahin, Feridun Düzağaç ve Yeliz gibi isimlerin katılıp sahne aldığı gecede Kurtuluş gitar performansı da sergiler. Katılan tüm sanatçıların toplu halde “İstanbul Sokakları”nı seslendirmesi geceye damga vuran duygusal anlardır. Geceden elde edilen gelir tedavisinde kullanılır. Ne yazık ki 4 Temmuz 2009 günü usta isim ardında 16 albüm, 3 çocuk bırakarak bu dünyadan göçer. 

25 yıllık kariyer ve 16 albüme rağmen hak ettiği yerde olamadı. Ancak bir avuç takipçisi onun “ne olduğunu” çok iyi idrak etti. Altın dönemlerini 80’lerde yaşadıysa da; kimi “aydın” kesim onu ve gitarından çıkan sesleri görmemezlikten/duymamazlıktan geldi. Ama o inatla gülümseyerek gitarını çalmaya devam etti.

Adanalı SANTANA. Beyoğlu Büyük parmak kapı sokağın simgelerinden Jazz Stop’ta sahne aldığı 2000’lerin başında Engin Yörükoğlu’nun taktığı bir lakaptı; cuk oturdu! Meslektaşı Meksikalı Santana’nın, İstanbul Kuruçeşme Arena’daki konserinden iki gün önce 4 Temmuz 2009 cumartesi günü hayata gözlerini yumdu.

Sinan DOYAN
(TRİP Dergisinin Ekım 2018

Sayısında yayınlana yazımın genişletilmiş

Versiyonu)