Hafta Sonu Blues Perişan Kütüphanesi'ne Katkı 157

Oscar Wilde 

 "Önemsiz Bir Kadın"

İş Bankası Yayınları

Çeviri: Pınar Dua Deveci
 (5. Baskı: 2020)

Hasan Ali Yücel Klasikleri Dizisi'nden çıkan Oscar Wilde'ın tiyatro oyunu "Önemsiz Bir Kadın"ı  geçen hafta sokağa çıkma yasağının olduğu gün okudum. Bu yıl korona yüzünden ne konser ne de bir başka etkinlik yapılamadı, tiyatro da bunlardan biriydi. Hani bu salgın döneminde tiyatro oyunları sergilenemese de benim için zaten on yıldır tiyatro izlemiyor olmak acı vericiydi. Şimdi pandemi döneminde bu eksikliği bir kez daha anladım. Artık şu dönemi atlatabilirsek, aradaki açığı kapatıp, tiyatro oyunlarını takip etmek niyetindeyim.

Oscar Wilde, 1854 ile 1900 yılları arasında yaşamış olan İrlandalı bir yazar. "Dorian Gray'in Portresi" isimli romanı başyapıt olsa da şiir ve öyküleri de göz ardı edilemeyecek kadar önemlidir. Öykülerini de beslediğini düşündüğüm masalları vardır ki, okumamış olmak başlıbaşına bir büyük eksikliktir. Masal türünün çocuklar için olduğunu hangi çok bilmiş çıkardıysa halt etmiş. Oscar Wilde'ın masal türünde yazdığı "Mutlu Prens" kitabı benim başyapıtımdır. (Her ne kadar bu isim "Küçük Prens" ile karıştırılabilirliğine üzülsem de) Oscar Wilde'ın "Mutlu Prens"indeki masalları yetişkinler  keyifle okuyabilir. Çocukların da okuyabileceği söylenen bu kitabın kimler için olduğunu Wilde, “Yediden yetmişe çocuk ruhlu insanlar, şaşırma ve sevinme gibi çocuksu yetilerini koruyanlar” diyerek açıklıyor. 

Oscar Wilde'ın tanınmış eseri "Dorian Gray'in Portresi" bir başyapıt olsa da yazarın tek romanıdır. En çok ürün verdiği alanlar şiir ve tiyatro oyunları olmuştur. Benim bildiğim 9 tiyatro oyunu kaleme alan Oscar Wilde'ın bu konudaki eserlerinden bazıları da ülkemizde yayınlanmıştır. Bu haftaki kitabımızda onlardan biri olan : "Önemsiz Bir Kadın".

19. yüzyılın estetizm hareketinin temsilcisi olan Oscar Wilde, alaycı ve ironik anlatımıyla Victoria döneminin ahlaki anlayışına eleştirel bir sahne oluşturuyor. Britanya'nın asil ünvanlı soylularının mekanındaki dekorda zenginler ile yoksulların sınıfsal farklılıkları verilirken, gelecek devrimin arifesinde çürümeyi dönemin muhafazakar duvarlarını yıkarak veriyor. Oyundaki karekterlerden Bayan Hester Worsley bir Amerikalı ve İngiliz soylularının kır evine konuk gelmiş. Bu bir anlamda yeni bir dönemin habercisi olarak konulmuş bir metofor gibi. Üreten sınıfların da tarih sahnesine çıkışını da temsil eder gibi oyuna girip soylu sınıfın  çürümüşlüğünü ortaya döken Worsley'in de bir süre sonra  ahlaki tutuculuğu ile karşılaşıyorsunuz. 

Aşk ve evlilik; masumiyet ve erdem; zenginlik ve yoksulluk üzerine giden "Önemsiz Bir Kadın" oyununda muhafazakar ahlak anlayışının iki yüzlülüğüne ve sınıfsal çürümüşlüğüne (oyundaki politikacı ve din adamı karekterlerine de dikkat) eleştirel bir tavır sunuluyor.

ilk olarak 19 Nisan 1893'te Londra'da Haymarket Tiyatrosu'nda oynanan bu tiyatro oyunu aradan yüz küsur yıl geçmesine rağmen  (sağ muhafazakar anlayıştaki)  geçerliliğini hala koruyor. 

Aptulika

Not: Oyunu okuduktan sonra tiyatro oyunun 1970'li yıllarda yapılmış radyo tiyatrosu halini aşağıdaki videodan da takip edebilirsiniz.