"Tembellik Hakkı"
Paul Lafargue
Bu haftaki kitabımız 19. yüzyılda yazılmış ama bugün de önemini koruyor demek yetişmez, sanki yaşadığımız 21. yüzyılı anlatan bir kitap gibi. Paul Lafargue, 1883 yılında ikamet ettiği Saint-Pélegie Hapishanesi'nden kaleme aldığı önsözde, "Burjuvazi, ruhbanın desteklediği soyluluğa karşı savaşırken, vicdan özgürlüğünü ve ateizmi göndere çekti. Fakat muzaffer olur olmaz üslup ve tutum değiştirdi. Günümüzde ise, iktisadi ve politik üstünlüğü dine dayandırmaya çalışıyor." tesbitini yapacaktı. Burjuva ihtilalinden bu yana 200 yıl geçmiş, bugün 4. sanayi devriminden bahsediliyor ama kapitalizm kâr hırsıyla çalışmayı 'kutsal'laştırmaya devam ediyor.
"Çalışmak Özgürleştirir"... ilk duyduğunuzda etkileyici gelecek bir sözdür. Oysa bu söz İkinci Dünya Savaşı sırasında bir milyondan fazla insanın öldürüldüğü Auschwitz toplama kampında bir tabelada yazılıydı. İnsanlığın yaşadığı o faşizm belasından yüzyıl önce Lafargue tehlikeye "Tembellik Hakkı" kitabında şu sözlerle dikkat çekiyordu:
"Çalışın, çalışın, proleterler, toplumsal serveti büyütmek ve bireysel sefaletinizi arttırmak için çalışın; çalışın ki, daha da yoksullaşarak, çalışmak ve sefil düşmek için daha fazla gerekçeniz olsun. Kapitalist üretimin insanın gözünün yaşına bakmayan yasası budur."
"Hak, Eşitlik, Adalet" şiarıyla bilimi ve aklı öne çıkaran Burjuva devrimi Lafargue'ın tesbitindeki gibi karşı çıktığına dönüşecekti ve çürümenin ardından umut olarak sosyalizm gelecekti.
"Tembellik Hakkı" kitabının yazarı Paul Lafargue, 15 Ocak 1842'de Küba kökenli bir Fransız Sosyalisti. Fransız Komünist Partisi'nin de temellerini atan biri. O aynı zamanda Karl Marx'ın damadı. Paul Lafargue, Tıp Akademisi'nde okurken siyasi gençlik hareketlerine de katılır. Bu sıralarda Proudhon'dan etkilenen Paul Lafargue diğer etkilendiği isim Marx'la da tanışır ve kızı Laura'yla evlenir.
Şimdi bir anda "aman be, hafta sonu bize tuğla gibi bir kitap mı öneriyorsun" demeyin. Marx'ın damadı dedik diye hemen aklınıza "Das Kapital" gelmesin. Hem Marx'ın tuğla gibi "Das Kapital"i varsa incecik "Manifesto"su da vardır, bu da onun gibi. "Tembellik Hakkı" tamı tamına 70 sayfalık bir kitap. Okurken çok eğleneceksiniz ama bir o kadar da sorgulayıp, düşüneceksiniz.
Tembellik Hakkı, öylesine yan gel yat türünden bir kitap değil. 19. yüzyılın içinde ortaya çıkan bu kitap, 21. yüzyılda da güncelliğini ve önemini arttırıyor. Makineleşme sayesinde çalışma süresinin kısaltılabileceği, boş zamanın arttırılabileceği yönündeki Lafargue'ın görüşü, üzerinden geçen yaklaşık bir buçuk asra rağmen, çalışma ve tüketme mitlerinin egemenliğinin iyice pekiştiği, "hayat"a daha az yer kalan günümüz dünyasında hâlâ bir talep olarak yerini korumaktadır.
Zorunlu çalışmaya ayrılmayan özgür zaman anlamına gelen "Tembellik Hakkı"nın içerdiği erdem ve yaratıcılığı, performansa, bireysel başarıya ya da üretimciliğe dayalı bütün ideolojiler bir araya gelse ortadan kaldıramaz!
Paul Lafargue'ın "Tembellik Hakkı" kitabı karşınızda yeni ufuklar açacak bir çalışma.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder