Leonard Cohen Şarkıları ve mealleri

Bir önceki yazımda Leonard Cohen’in edebiyatçılığı konusuyla hatırımda kalan anektodlardan birkaçını aktarmıştım. Zaman içinde hiç bir dönem Cohen dinleyicisi bile sayılmayabilirim. Benimkisi üniversite yıllarından kalan bir meraktı. Herkes bu adamı övüyordu ve ben de bir ara yabancı kalmamak adına bir kaç albümünü dinlemiştim. Belirli bir kalite olabilirdi ama o durağan ve kasvetli tınısı beni hiç cezbedememişti. Şarkı sözleri ve edebiliği de ilgi alanıma girememişti. Bir dönem "Future” şarkısının sözleri dikkatimi çektiyse de daha öteye gidememişti.

Geçtiğimiz Kasım ayında Leonard Cohen’i kaybettik ve bir gece otururken Cohen’in şarkılarını dinlerken, bir yandan da şarkı sözlerine göz gezdirmeye başladım. Sonrası tükenmek bilmez bir merak başladı bende. Leonard Cohen’in şarkı sözleri şiir ile epik bir anlatımı sunuyordu. O geceki takibin ardından bende etki eden şarkıları çevirmeye başladım. Bir kısmını da internet üzerinden toparladım. İşte onlardan bir demeti de sizlere buradan sunacağım.

 İlkin kendi yaptığım çevirileriyle iki Leonard Cohen şarkısının sözü. Vakti zamanında Nezih’in yaptığı roman çevirisi Cohen uzmanları tarafından beğenilmedi demiştim, şimdi benim kıçı kırık çevirilerimi görseler kesinlikle beni döverler. Nezih’in zamanında yaptığı ceviri aceleye geldiğinden sonuç öyle olmuştu muhtemelen. Zira tanıdığım en entelektüel ve yabancı dili iyi bilen ender rockçılardan biridir, Nezih. Fakat benim çevirime gelince, hepinizden özür dilerim, biraz müzik tutkusu, biraz uyarlama, biraz da sezgi ile kotarılmış çeviriler. Ama dediğim gibi iki tanesi öyle , diğerleri mahir, işin ehli çevirmenlerden gelecek.

Benim çevirimsi uğraşımın ilki, biraz ironik ve matrak bir Leonard Cohen şarkısı. “Jazz Police” isimli bu şarkıda Cohen müzik piyasasına mizahi bir dille bakıyor. Buyrun,

JAZZ POLİCE

(Cohen, Jeff Fisher)

Bana söyler misiniz, sirenlere neden çalıyor ?

Milyonlarca yıl geçti değişen bir şey yok

 Çarşamba sabahından beri buradayım

O Çarşamba sabahı kulaklarıma inanamadım

Caz polisi dosyalarımı inceliyor

Caz polisi yeğenimle beni sorguluyor

Caz polisi son talimatlarını veriyor,

‘Cazcı çalgını bırak ve teslim ol ! ‘

Bir çok insan İsa’ya inanır,

İsa bir kaç insanı sevindirir.

J. Paul Getty kefaleti öder

İkinci J. Paul Getty de öder

Caz polisi bana yakalama emri çıkarmış.

Şimdi caz polisinde mavi derinliklerdeyim

Sanırım başım belada, karakoldayım

Sanırım bu gece kodeste zıbaracağım.

Caz polisi dosyalarımı inceliyor

Caz polisi yeğenimle beni sorguluyor

Caz polisi son talimatlarını veriyor,

‘Cazcı çalgını bırak ve teslim ol ! ‘

Kültürümüzü asla anlamayacaklar

Caz polisini de anlamayacaklar

Caz polisi annem adına çalışıyor

Kan yağdan daha yoğun margarindir

Hayran olduğum biri olmana izin ver

Caddede adele gücüne izin ver

Ateşte başka bir kaplumbağa pişir

Benim gibi erkekler kaplumbağa gibi kızgındır

* Leonard Cohen’in 1988 tarihli “I’m Your Man” albümünde yeralan “Jazz Police”in bestesini Jeff Fisher yapmış kı, bu çalışmada da keyboardcı olarak bulunuyor.

Bilmem nasıl buldunuz ama bir şarkı sözü daha benim çevirimle (daha doğrusu uyarlamamla ) geliyor ve kabus bitiyor.

DEMOCRACY

Demokrasi,

O havadaki delikten geliyor

Tiannanman meydanındaki gecelerden,

duygulardan geliyor.

O tam olarak , gerçek değil

Ya da gerçek ama yok gibi.

Karışıklıkların tersine savaşlardan geliyor

Gece gündüz çalan sirenlerden

Evsizlerin ateşlerinden,

Eşcinsellerin küllerinden

Amerika’ya demokrasi geliyoor !

O duvardaki çatlaklardan sızıyor.

Alkol selinin çakırkeyifliğinde

Şaşırtıcı hesaptan.

Dağdaki vaazın ki

  hepsini anlıyormuş gibi yapmadığın,

O sessizlikten geliyor.

Küçük körfezdeki bölümden

Cesur, görkemli ve eski püskü

Chevrolet’in karbüratüründen

Amerika’ya demokrasi geliyor!

O sokaktaki fukaralıktan geliyor

Ziyaret için yarıştığımız mabetlerden

Katil ruhlu yakınmalardan

Bütün evlerin mutfaklarından giriyor

Kimin servis edeceği, kimin yiyeceği belirleniyor.

Hayal kırıklığı dehlizlerinden

Kadınlar dua için nerede diz çöküyor

Çölde Tanrının lütfu için

Ve çöl çok uzak

Amerika’ya demokrasi geliyor!

Yelkenler fora, açın yelkenleri ülen!

Fırsatlar ülkesinin kudretli gemisindeyiz.

Gideceğiz ihtiyaç duyulan kıyılara

Açgözlülüğün abidesi kosmoz,

Fırtınanın şiddeti sayesinde

Yelkenler fora dedim be,

Açın şu yelkenleri be!

İlk önce Amerika’ya geliyor

En iyinin ve en kötünün beşiği

Burada onların sesi var

Ve değişmek için makineleri

Ve onların manevi susuzluğu var

Bu arada bir ailenin kırılmışlığı

Ve burada yalnızlığın sesi

Ki açılmış kalbi

Temel Olarak:

Amerika’ya demokrasi geliyor

Sevgilim, biz yeniden sevişeceğiz

Çok derinlere ineceğiz

Nehrin ağlaması

Ve dağların haykırması

O gel git selleriyle geliyor

Ayın etkisi altında

İmparatorluğa ait gizemi

Şehvetli bir düzen içinde

Amerika’ya demokrasi geliyor

Ben duygusalım, anlar mısın demek istediğimi?

Ülkemi seviyorum ama bu sahneye dayanamıyorum

Ve ben sağcı ya da solcu değilim

Sadece bu gece evde kalıyorum

Bu TV ekranının önünde kaybolmak

Ben bu çöp torbaları gibi inatçı değilim

Ki zaman beni çürütemez

Ben önemsizim ama hala tutuyorum

Bu küçük yabani buketi

Amerika’ya demokrasi geliyor

*Leonard Cohen’in1992 tarihli “ The Future” albümünden bir parça. ABD'yi fena halde 'ti’ye almıştı bu parçada. O dönemlerde Körfez krizi, savaşı vesaire vardı. Reagan, Baba Bush, oğul Bush, Clinton, Obama derken yıllar geçti. Leonard Cohen’in öldüğü gün ise haber bültenleri ABD’de başkanlık seçimi sonuçları açıklanıyordu. Bu sefer de bir iş adamı yani Donald Trump gelmişti. Bir çok insanın aklına Leonard Cohen’in bu şarkısı gelecekti. Ne dersiniz Leonard Aga bu günleri önceden görüp mü yapmıştı bu parçayı ?