Sayfalar

20 Ocak 2017 Cuma

Leonard Cohen Şarkıları ve mealleri


Bir önceki yazımda Leonard Cohen’in edebiyatçılığı konusuyla hatırımda kalan anektodlardan birkaçını aktarmıştım. Zaman içinde hiç bir dönem Cohen dinleyicisi bile sayılmayabilirim. Benimkisi üniversite yıllarından kalan bir meraktı. Herkes bu adamı övüyordu ve ben de bir ara yabancı kalmamak adına bir kaç albümünü dinlemiştim. Belirli bir kalite olabilirdi ama o durağan ve kasvetli tınısı beni hiç cezbedememişti. Şarkı sözleri ve edebiliği de ilgi alanıma girememişti. Bir dönem "Future” şarkısının sözleri dikkatimi çektiyse de daha öteye gidememişti.
Geçtiğimiz Kasım ayında Leonard Cohen’i kaybettik ve bir gece otururken Cohen’in şarkılarını dinlerken, bir yandan da şarkı sözlerine göz gezdirmeye başladım. Sonrası tükenmek bilmez bir merak başladı bende. Leonard Cohen’in şarkı sözleri şiir ile epik bir anlatımı sunuyordu. O geceki takibin ardından bende etki eden şarkıları çevirmeye başladım. Bir kısmını da internet üzerinden toparladım. İşte onlardan bir demeti de sizlere buradan sunacağım.
 İlkin kendi yaptığım çevirileriyle iki Leonard Cohen şarkısının sözü. Vakti zamanında Nezih’in yaptığı roman çevirisi Cohen uzmanları tarafından beğenilmedi demiştim, şimdi benim kıçı kırık çevirilerimi görseler kesinlikle beni döverler. Nezih’in zamanında yaptığı ceviri aceleye geldiğinden sonuç öyle olmuştu muhtemelen. Zira tanıdığım en entelektüel ve yabancı dili iyi bilen ender rockçılardan biridir, Nezih. Fakat benim çevirime gelince, hepinizden özür dilerim, biraz müzik tutkusu, biraz uyarlama, biraz da sezgi ile kotarılmış çeviriler. Ama dediğim gibi iki tanesi öyle , diğerleri mahir, işin ehli çevirmenlerden gelecek.

Benim çevirimsi uğraşımın ilki, biraz ironik ve matrak bir Leonard Cohen şarkısı. “Jazz Police” isimli bu şarkıda Cohen müzik piyasasına mizahi bir dille bakıyor. Buyrun,

JAZZ POLİCE
(Cohen, Jeff Fisher)

Bana söyler misiniz, sirenlere neden çalıyor ?
Milyonlarca yıl geçti değişen bir şey yok
 Çarşamba sabahından beri buradayım
O Çarşamba sabahı kulaklarıma inanamadım

Caz polisi dosyalarımı inceliyor
Caz polisi yeğenimle beni sorguluyor
Caz polisi son talimatlarını veriyor,
‘Cazcı çalgını bırak ve teslim ol ! ‘

Bir çok insan İsa’ya inanır,
İsa bir kaç insanı sevindirir.
J. Paul Getty kefaleti öder
İkinci J. Paul Getty de öder

Caz polisi bana yakalama emri çıkarmış.
Şimdi caz polisinde mavi derinliklerdeyim
Sanırım başım belada, karakoldayım
Sanırım bu gece kodeste zıbaracağım.

Caz polisi dosyalarımı inceliyor
Caz polisi yeğenimle beni sorguluyor
Caz polisi son talimatlarını veriyor,
‘Cazcı çalgını bırak ve teslim ol ! ‘

Kültürümüzü asla anlamayacaklar
Caz polisini de anlamayacaklar
Caz polisi annem adına çalışıyor
Kan yağdan daha yoğun margarindir

Hayran olduğum biri olmana izin ver
Caddede adele gücüne izin ver
Ateşte başka bir kaplumbağa pişir
Benim gibi erkekler kaplumbağa gibi kızgındır


* Leonard Cohen’in 1988 tarihli “I’m Your Man” albümünde yeralan “Jazz Police”in bestesini Jeff Fisher yapmış kı, bu çalışmada da keyboardcı olarak bulunuyor.



Bilmem nasıl buldunuz ama bir şarkı sözü daha benim çevirimle (daha doğrusu uyarlamamla ) geliyor ve kabus bitiyor.


DEMOCRACY

Demokrasi,
O havadaki delikten geliyor
Tiannanman meydanındaki gecelerden,
duygulardan geliyor.
O tam olarak , gerçek değil
Ya da gerçek ama yok gibi.

Karışıklıkların tersine savaşlardan geliyor
Gece gündüz çalan sirenlerden
Evsizlerin ateşlerinden,
Eşcinsellerin küllerinden
Amerika’ya demokrasi geliyoor !

O duvardaki çatlaklardan sızıyor.
Alkol selinin çakırkeyifliğinde
Şaşırtıcı hesaptan.
Dağdaki vaazın ki
  hepsini anlıyormuş gibi yapmadığın,
O sessizlikten geliyor.

Küçük körfezdeki bölümden
Cesur, görkemli ve eski püskü
Chevrolet’in karbüratüründen
Amerika’ya demokrasi geliyor!

O sokaktaki fukaralıktan geliyor
Ziyaret için yarıştığımız mabetlerden
Katil ruhlu yakınmalardan
Bütün evlerin mutfaklarından giriyor
Kimin servis edeceği, kimin yiyeceği belirleniyor.

Hayal kırıklığı dehlizlerinden
Kadınlar dua için nerede diz çöküyor
Çölde Tanrının lütfu için
Ve çöl çok uzak
Amerika’ya demokrasi geliyor!

Yelkenler fora, açın yelkenleri ülen!
Fırsatlar ülkesinin kudretli gemisindeyiz.
Gideceğiz ihtiyaç duyulan kıyılara
Açgözlülüğün abidesi kosmoz,
Fırtınanın şiddeti sayesinde

Yelkenler fora dedim be,
Açın şu yelkenleri be!
İlk önce Amerika’ya geliyor
En iyinin ve en kötünün beşiği
Burada onların sesi var
Ve değişmek için makineleri
Ve onların manevi susuzluğu var

Bu arada bir ailenin kırılmışlığı
Ve burada yalnızlığın sesi
Ki açılmış kalbi
Temel Olarak:
Amerika’ya demokrasi geliyor

Sevgilim, biz yeniden sevişeceğiz
Çok derinlere ineceğiz
Nehrin ağlaması
Ve dağların haykırması
O gel git selleriyle geliyor
Ayın etkisi altında
İmparatorluğa ait gizemi
Şehvetli bir düzen içinde
Amerika’ya demokrasi geliyor

Ben duygusalım, anlar mısın demek istediğimi?
Ülkemi seviyorum ama bu sahneye dayanamıyorum
Ve ben sağcı ya da solcu değilim
Sadece bu gece evde kalıyorum
Bu TV ekranının önünde kaybolmak
Ben bu çöp torbaları gibi inatçı değilim
Ki zaman beni çürütemez
Ben önemsizim ama hala tutuyorum
Bu küçük yabani buketi
Amerika’ya demokrasi geliyor


*Leonard Cohen’in1992 tarihli “ The Future” albümünden bir parça. ABD'yi fena halde 'ti’ye almıştı bu parçada. O dönemlerde Körfez krizi, savaşı vesaire vardı. Reagan, Baba Bush, oğul Bush, Clinton, Obama derken yıllar geçti. Leonard Cohen’in öldüğü gün ise haber bültenleri ABD’de başkanlık seçimi sonuçları açıklanıyordu. Bu sefer de bir iş adamı yani Donald Trump gelmişti. Bir çok insanın aklına Leonard Cohen’in bu şarkısı gelecekti. Ne dersiniz Leonard Aga bu günleri önceden görüp mü yapmıştı bu parçayı ?





Hiç yorum yok:

Yorum Gönder